လူလုပ္ၿဂဳိ္လ္တုမ်ားအေၾကာင္း

ၿဂဳိလ္တုမ်ားဟာဒီစၾကာ၀ဠာထဲမွာအမ်ားၾကီးပါ လူလုပ္တာေတြရယ္သဘာ၀အတုိင္းလွည့္ပတ္တာေတြ (ေနေတြလေတြ အၿခားေသာၿဂဳိလ္ေတြေပါ့ သူတုိ႕ကေတာ့ၿဂဳိလ္စစ္ေတြေပါ့)လူလုပ္ၿဂဳိလ္အတုေတြကေတာ့သိတဲဲ႔အတုိင္း သတင္းအခ်က္အလက္ ဖလွယ္ဖုိ႕ ဆက္သြယ္မွဳ႕ေတြၿပဳလုပ္ဖုိ႕လုိ ရည္ရြယ္ခဲ့တာပါပဲ တကယ့္တကယ္ေတာ့ တေယာက္အေၾကာင္းတေယာက္တႏိုင္ငံအေၾကာင္းတႏုိင္ငံကေထာက္လွမ္းဖုိ႕ပါပဲဗ်ာ ကမာၻေၿမေပၚမွာ ညစ္ႏြမ္းမွဳ႕ေတြၿပဳလုပ္တာအားမရလုိ႕ အကာသထဲပါ သြားလုပ္ၾကတာေပါ့ ထားေတာ့ ။ႏုိင္ငံတုိင္း အတြက္ၿဂဳိလ္တုေနရာေတြသတ္မွတ္ထားပီးသားပါမိမိႏုိင္ငံေၿမၿပင္တည္ရွိမွဳ႕အေနအထားအရ ဘယ္ပတ္လမ္းမွာထားရွိရမယ္ဆုိတဲ႕ တြက္ခ်က္မွဳ႕ေတြနဲ႕သတ္မွတ္ထားတာပါ ကုိယ္ တင္ႏုိင္ရင္တင္ေပါ့ အဲ့လုိေၿပာေပမဲ႕ တကယ့္တကယ္ေတာ့ ၿဂဳိ္လ္တုေတြ လႊင့္တင္(launch) ေပးတဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းတကယ့္တကယ္အမွီအခုိကင္းကင္းတီထြင္ႏုိင္စြမ္းရွိသူက ၃ဖြဲ႕တည္းရယ္ သိရသေလာက္ ရုရွားနည္းပညာ ရယ္ us နည္းပညာရယ္ အၿခားအဖြဲ႔အစည္းတခုရယ္ သူတုိ႕ပဲ ဦးစီးၿပီး ၿဂဳိလ္တုေတြ ၿပဳလုပ္ေပး၊လႊင့္တင္( launch) ေပးပါတယ္ ကုိယ္ပုိင္မတင္ႏုိင္ေသးတဲ႕ ႏုိင္ငံေတြကေတာ့ သူတပါးလြင့္တင္ထားတဲ႕ ၿဂဳိလ္တုေတြကုိ ငွားသုံးေပါ့အိမ္အခန္းငွားသလုိပါပဲ စစ္ေရးတုိ႕လုိ ႏုိင္ငံေတာ္လွ်ုဳိ႕၀ွက္ခ်က္ေတြက်ေတာ့ ပ်ားတုပ္တာေပါ့ဗ်ာ သူတပါးၿဂဳိလ္တုငွားရတာ မၾကာခင္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႕လည္း လႊင့္တင္ႏုိင္ေတာ့မွာပါ..အာကာသထဲကုိ ကုိယ္စြမ္း ကုိယ္စ နဲ႕ၿဂဳိလ္တုပထမဆုံလႊင့္တင္ႏုိင္ေသာ ႏုိင္ငံအခ်ဳိ႕ကုိ ေအာက္မွာရွဳ႕ပါ။

စဥ္	ႏိုင္ငံအမည္	လႊင့္တင္ေသာခုႏွစ္	တင္လႊတ္ေသာrocket အမည္	ၿဂဳိလ္တုအမည္
၁	ဆုိဗီယက္ၿပည္ေထာင္စု	1957	Sputnik-PS	Sputnik 1
၂	အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စု	1958	Juno	Explorer 1
၃	ၿပင္သစ္	1965	Diamant	Astérix
၄	ဂ်ပန္	1970	Lambda_4S	Ōsumi
၅	တရုတ္	1970	Long March 1	Dong Fang Hong I
၆	ၿဗိတိန္	1971	Black Arrow	Prospero X-3"
၇	အိႏၵိယ	1980	SLV	Rohini
၈	အစၥေရး	1988	Shavit	Ofeq 1
၉	ရုရွားဖက္ဒေရးရွင္း	1992	Soyuz-U	Kosmos 2175
၁၀	ယူကရိန္း	1992	Tsyklon-3	Strela
၁၁	အီရန္	2009	Safir-2	Omid

 

အထက္ပါႏုိင္ငံမ်ားဟာ ၿဂဳိ္လ္တုမ်ားအား ပတ္လမ္းထဲသုိ႕ ကုိယ္စြမ္းကုိယ္စ နဲ႕ တင္လႊင့္ႏုိင္သူေတြပါ Launch-capable Countries ေတြေပါ့။သူတုိ႔ဟာlaunch လႊင့္တင္ရာတြင္ လုိအပ္ေသာ လြင့္တင္ေပးမယ္ ယာဥ္ launch vehicle ကုိယ္ပုိင္ၿဖင့္လႊင့္တင္ႏုိင္ခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံေတြပါ ((ႏုိင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ား ၿဂဳိလ္တုေတြကုိ ကုိယ္ပုိက္ၿပဳလုပ္ေနႏုိင္ေသာ္လည္း လႊင့္တင္ရာတြင္ အၿခားေသာ လက္တဖက္စာမၿပည္ေသာ ႏုိင္ငံႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းအခ်ဳိ႕၏ အကူအညီၿဖင့္လႊင့္တင္ေနရဆဲၿဖစ္သည္))

510 million square kilometers (၁စတုရန္းကြက္ ေလးေထာင့္ကြက္ေလးေပါင္းသန္းေပါင္း510 ေပါ့ဗ်ာ) ..စကားခ်ပ္။။ ၁ေပ=၃၀.၄၈စင္တီမီတာ(1meter=3.3 feet)..ရွိေသာကမာၻ႕မ်က္ႏွာၿပင္ၾကီးတခုလုံးကုိcovering ၿဖစ္ေစဖုိ႕ ၿဂဳိလ္တုသုံးလုံးလုိပါတယ္ဒါမွသာ တကမာၻလုံးဧရိယာက ရသမွ်သတင္းေတြကုိ 24 နာရီ အၿမဲ ဖလွယ္ႏုိင္ေနမွာပါ ေထာင့္ခ်ဳိးအေနအထားမ်ားအရတလုံးနဲ႕တလုံး180ဒီဂရီ ေထာင့္ခ်ဳိးၿဖစ္ေနၿပီး သုံးလုံးေပါင္း 360 ဒီဂရီ ကမာၻဧရိယာမ်က္ႏွာၿပင္ကုိ အုပ္မိႏုိင္မယ္ သူတုိ႕ဟာ ဘဲဥပုံပတ္လမ္းအတုိင္း ေနကုိ ကမာၻက လည္ပတ္တဲ႕ အရွိန္နဲ႕ ကမာၻကုိ လည္ပတ္ေနၾကတယ္ကမာၻေၿမၿပင္ကၾကည့္ရင္ ၿငိမ္ေနသလုိေတြ႕ရမယ္ အရွိန္တူေနတဲ႕ကား၂စီးအၿပဳိ္င္သြားေနသလုိေပါ့ ကမာၻပတ္လမ္းရွိသလုိပဲ ၿဂဳိလ္တုေတြမွာလည္းပတ္လမ္းေတြရွိပါတယ္ ----

-LEO(low earth orbit) အနိမ္႔ပတ္လမ္းေၾကာင္း (0–2000 km (0–1240 miles) ၊

-အလယ္ပတ္လမ္း MEO(medium earth orbit )(
2000 km (1240 miles) 35786 km (22240 miles)၊

-အၿမင့္ပတ္လမ္း(HEO- High earth orbit) (above the altitude 35786 km (22240
miles)။

၁ကီလုိမီတာ=၀.၆ မုိင္

ၿဂဳိလ္တုေတြကုိ အာကာသထဲကေန ပစ္ခ်ႏုိင္တာ ႏုိင္ငံ၃ခုရွိခဲ့ပါၿပီ အေမရိကန္၊ ရုရွားရယ္ တရုတ္ရယ္ေပါ့

ဆုိဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုဟာ ၁၉၅၇ေအာက္တုိဘာ ၄ရက္မွာ ကမာၻ႕ပထမဆုံးၿဂဳိလ္တုိ စပြတ္နစ္(Sputnik) ကုိ Old Number Seven အမည္ရွိေသာဒုံးပ်ံၿဖင့္ အာကာသထဲကုိ လႊင့္တင္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။အဲ့ဒီႏွစ္ထဲမွာပဲ ႏုိ၀င္ဘာလ ထဲမွာ ဒုတိယစပြန္နစ္ကုိ ထပ္မံ လႊင့္တင္ခဲ့ပါတယ္ ထူးၿခားတာက ဒိတခါေတာ့ သက္ရွိအၿဖစ္ Laika အမည္တြင္တဲ႕ ေခြးေလးတေကာင္ကုိပါ ထည့္ေပးလုိက္တာပါပဲ သနားစရာေခြးေလးကေတာ့ အပူလြန္ကဲမွဳ႕ေၾကာင့္ေသဆုံးသြားခဲ့ပါတယ္။ဆုိဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုကေတာ့ အာကာသခရီးကုိစတင္ခဲ့လုိက္ပါၿပီ

အဲ့ေနာက္ေတာ့ ႏုိင္ငံအသီးသီးက သူ႕ထက္ငါ အလုအယက္ လႊင့္တင္ဖုိ႕ၾကုိးစားခဲ့ၾကရင္းေနရာယူလာၾကပါတယ္ အထူးသၿဖင့္ USA ႏွင့္ ဥေရာပ ႏုိင္ငံေတြရယ္ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းႏုိင္ငံ အခ်ဳိ႕ရယ္ အာရွ ႏုိင္ငံၾကီးအခ်ဳိ႕ရယ္တုိ႕ ၿဖစ္ပါတယ္

အာကသထဲမွာ ၿဂဳိ္လ္တုေတြဟာအေတာ္ေလးကုိ ေၿမာက္မ်ားစြာရွိေနခဲ့ပါၿပီ 1997 ခုႏွစ္ေလာက္က ထုတ္ၿပန္တဲ႕ NASA ရဲ႔ထုတ္ၿပန္ခ်က္မွာေတာ့ လူသားလုပ္ man-made ၿဂဳိလ္တုေတြဟာ အာကာသ ပတ္လမ္းထဲမွာ 25000 ခန္႕ရွိေနပီး 8681 ခန္႕က လည္ပတ္ဆဲ လုပ္ငန္းတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ဆဲၿဖစ္ၿပီး က်န္ေသာ 16000 ခန္႕ကေတာ့ အာကသထဲမွာ အပ်က္အစီးေတြအၿဖစ္ သက္တမ္းကုန္ေတြအၿဖစ္ ရွိေနခဲ့ပါၿပီ တဲ႕။ ၿဂဳိလ္တုတလုံးရဲ႕သက္တမ္းဟာ ယခင္က ၃ႏွစ္ခန္႕သာရွိရာမွ ယခုခ်ိန္မွာေတာ့ ၇ ႏွစ္ခန္႕ထိ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ႏုိင္ေနၾကပါၿပီ။ သက္တမ္းကုန္ၿပီးေနာက္ ၿဂဳိ္္လ္တုေတြကုိ ပတ္လမ္းမွ ေမာင္းထုတ္ၿပီး စြန္႔ပစ္ဖုိ႕ အတြက္(decayed projects) ဗဟုိခ်က္မဆုိတဲ႕ လည္ပတ္ေနတဲ႕ အားတခုကေန ခြာသြားဖုိ႕ အတြက္ နည္းပညာပုိင္းဆုိင္ရာမွာေတာ့ ရုရွားႏုိင္ငံ နဲ႕ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုတုိ႕ကသာ ဦးေဆာင္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ေပးေနပါတယ္ အကာသထဲကုိစြန္႔ပစ္လုိက္တာပါ။

ၿဂဳိလ္တုေတြကုိ ေရတြက္ရတာစိတ္၀င္စားရင္ေတာ့ ေရတြက္ခ်င္ပါတယ္ဆုိရင္ေတာ့ satellite tracker (ေၿခရာခံ ေၿခရာေကာက္)ေတြရွိပါတယ္ ေရတြက္ၾကည့္ေပါ့

ၿဂဳိ္လ္တုေတြကုိ ရည္ရြယ္ခ်က္ေပၚမူတည္ၿပီး အမ်ုိးအစားကြဲၿပားသြားႏုိင္ပါတယ္။

• 
  Anti-Satellite weapons/"Killer Satellites -ရန္သူ၏ ဒုံးထိပ္ဖူးေတြ ရန္သူ႕ၿဂဳိ္လ္တုေတြကုိဖ်က္ဆီးဖုိ႕ဒီဇုိင္းထုတ္ထားပါတယ္။
  
• Astronomical satellites -သူကေတာ့ ၿဂဳိလ္ေတြရဲ႕ အေၾကာင္းေတြ အကြာအေ၀းေတြ ဂလက္ဆီအေၾကာင္းႏွင့္အၿခားေသာ အာကာသစီမံကိန္းေတြအတြက္ ရည္ရြယ္ပါတယ္။
  
• Biosatellite- သူကေတာ့သက္ရွိေတြကုိ အာကသထဲ သယ္ေဆာင္ႏုိင္ဖုိ႕ ဒီဇုိင္းထုတ္ထားပါတယ္ အထူးသၿဖင့္ သုေတသနလုပ္မယ့္ သိပၸံ ပညာရွင္ေတြကုိသယ္ေဆာင္ဖုိ႕ေပါ့။
  
• Communication satellite- သူတုိ႕ကုိေတာ့ telecommunication တာေ၀းဆက္သြယ္မွဳ႕ေတြမွာသုံးခ်ပါတယ္ ၿဂဳလ္တုအသုံးၿပဳ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ေတြအတြက္ပါ။
  
• Miniaturized satellites-ပုံမွန္မဟုတ္ေသာ အရြယ္အစားေသးပီအေလးခ်ိန္နည္းပါတယ္ minisatellite (500–100 kg), microsatellite (below 100 kg), nanosatellite (below 10 kg).
  
• Navigational satellites-သူကေတာ့ ေရဒီယုိအခ်က္ၿပလွဳိင္းေတြ radio signal ေတြကုိ ေၿမၿပင္ရွိ ေရြ႕လ်ား ဖမ္းယူစက္ mobile receiver ေတြဆီ လႊင့္ထုတ္ပါတယ္ အဲ့ဒီ mobile ပစၥည္းေတြရဲ႕ တည္ေနရာကုအတိိအက်ေဖာ္ထုတ္ဖုိ႕အတြက္ပါ အဲ့ဒီၿဂဳိလ္တုေတြကေန တည္ေနရာကုိတြက္ခ်က္ႏုိင္ဖုိ႕ အတြက္ ၿဂဳိလ္တုနဲ႕ reveiver ၾကားever-improving electronics ကုိသုံးၿပဳပါတယ္ သူ႕အက်ဳိးေက်းဇူးကေတာ့ တည္ေနရာေတြကုိ မီတာအနည္းငယ္သာကြဲလြဲေစၿပီး တြက္ခ်က္ေပးႏုိင္ပါတယ္။
  
• Reconnaissance Satellite-သူကေတာ့အမည္နဲ႕လုိက္ေအာင္ ကင္းေထာက္ၿခင္းလုပ္ငန္းကုိ လုပ္ေဆာင္ ပါတယ္ တပ္္မေတာ္မွာဆုိ rece ရက္ကီ ၾကည့္တယ္ လုိ႕ ေၿပာၾကပါတယ္ ကင္းေထာက္တာ လုိ႕ အလြယ္ေၿပာတာပါ ေၿမၿပင္အေၿခအေန စူးစမ္းေလ့လာတာေတြ ကုိလည္းဆုိလုိတာပါ။ military ေတြ intelligence ေတြအတြက္ပါ အစုိးရေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ ငယ္ေပမယ္ံ စြမ္းအားၿပည့္တဲ႕ ဒီလုိအမ်ဳိးအစားၿဂိဳလ္တု ေတြကုိ ဖုံးကြယ္ထားေလ့ရွိပါတယ္ လႊင့္တင္တာကုိေတာင္တရား၀င္ေၾကၿငာေလ့မရွိပါဘူး။
  
• Earth observation satellite- သူတုိ႕ကေတာ့ ရည္ရြယ္ရင္းအတုိင္း တပ္မေတာ္ေတြအတြက္မဟုတ္ပဲ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိ္ုင္ရာ environmental ေတြ ၾကယ္ေတြ ဥကၠာပ်ံေတြ နဲ႕ ပတ္သက္တာေတြ meteorology ၊ ႏုိင္ငံေတြအတြက္ ေၿမပုံ တည္ေနရာေတြၿပဳလုပ္ၿခင္း surveying ေတြ အတြက္ပါ ပုိမုိသိလုိက Earth Observing System
  
  လင့္အတုိင္းသြားေရာက္ၾကည့္ရွဳႏုိင္။
  
• Space stations-လူသားေတြ အာကသထဲမွာ အသက္ရွင္ေနထုိင္ႏုိင္ဖုိ႕ (for weaks,months,year)အထူးေဆာက္လုပ္ထားတဲ႕ ေနရာတခုပါအၿခားေသာ လူလုိက္ပါႏုိင္ေသာ အာကာသယာဥ္ space aircraft ေတြနဲ႕မတူတာကေတာ့ သူတုိ႕မွာ propulsion တုိ႕ landing စေသာ စနစ္ေတြ မပါရွိပါဘူး ။ အဲ့ဒီလုိ လုပ္ငန္းမ်ဳိးအတြက္ အၿခားေသာ vehicles ယာဥ္ေတြကုိ transport သယ္ယူရာ(to station or from station) သုံးၿပဳပါတယ္/
  
• Tether satellites-tether လုိ႕ေခၚတဲ႕ cable ေတြကုိသုံးၿပီး အၿခားေသာ satellite ကုိ ခ်ိတ္ဆက္ဖုိ႕ သုံးပါတယ္။
  
• Weather satellites-မူလအားၿဖင့္ေတာ့ ကမာၻ႕ ရာသီဥတုေတြ (weather and climate )ေတြကုိ monitoring ေစာင့္ၾကပ္စစ္ေဆးဖုိ႔ သုံးပါတယ္။
  
• Non-Military satellite services-စစ္ေရးဆုိင္ရာမဟုတ္ေသာ ၿဂဳိလ္တုမ်ားအား ၀န္ေဆာင္မွဳ႕ေပးေသာ လုပ္ငန္း အမ်ဳိးအစား အဓိကအားၿဖင့္သုံးခုရွိပါတယ္-
  
• Fixed satellite services-Billion သန္းေပါင္းေထာင္ခ်ီေသာ voice , data, and video transmission အသံေတြ ေဒတာ နဲ႕ ဗီဒီယုိ ဖုိ္င္ေတြကုိကမာၻအ၀ွမ္းႏုိင္ငံေတြကုိၿဖတ္သန္းၿပီးၿဖစ္ေစေသခ်ာေသာတုိက္ႀကီးမ်ားတခုႏွင့္တခုၾကားၿဖစ္ေစ transmit လုပ္ဖုိ႕ပါ။ၿမန္မာႏုိင္ငံရွိ 5 series , 5 movies စေသာ လုိင္းမ်ားအားလႊင့္ထုတ္ေပးေသာ Thaicom ၿဂဳိလ္တုမ်ား ဟာထုိ၀န္ေဆာင္မွဳ႕ကုိသုံးထားတာပါ။
  
• Mobile satellite systems-ထိန္းခ်ဳပ္ထားေသာ ဧရိယာအတြင္း ဆက္သြယ္ဖုိ႕အတြက္ သူတုိ႕က အကူညီေပးပါတယ္။ဥပမာ ယာဥ္ေတြ သေဘၤာေတြ ေလယာဥ္ေတြ လူေတြ ႏွင့္ အၿခားေသာ ဆက္သြယ္ေရးပစၥည္း ဧရိယာ နီးေ၀း အလုိက္ navigation syatems တည္ေနရာၿပစနစ္ေတြကုိေပါင္းစပ္ပါ၀င္ေစၿပီး ၀န္ေဆာင္မွဳ႕ေပးပါတယ္။(GPS global positioning satellite ကဲ႕သုိ႕)
  
• Scientific research satellites (commercial and noncommercial)-သိပၸံႏွင့္နည္းပညာဆုိင္ရာ သုေတသန ေတြႏွင့္ ၾကယ္မ်ား ၿဂဳိလ္မ်ားအေၾကာင္း အာကာသ စၾကာ၀ဠာမ်ားအေၾကာင္း ေလ့လာၿခင္းမ်ားအတြက္ပါ။land survey data ကဲ႕သုိ႕တုိင္းတာမွဳ႕မ်ဳိးေတြ၊earth science , ေရေၾကာင္းဆုိင္ရာ marine science နဲ႕ ေလထု atmospheric science ေတြသုတေတသန ေတြအတြက္ပါ။..ဆက္ပါဦးမယ္